Door Anya Perrée – Dog Training Anya Perrée
Sterbeoordelingen zijn anoniem. Vond u het artikel waardevol, dan stel ik uw waardering zeer op prijs.
Iedereen die met honden werkt, heeft het wel eens meegemaakt: een hond die blaft om aandacht. In het begin reageer je misschien nog, maar zodra je besluit dat je dit gedrag niet langer wilt belonen, gebeurt er iets opvallends. De hond gaat meer blaffen, harder blaffen, langer blaffen. Dit noemen we een extinction burst, een tijdelijke explosie van gedrag wanneer een eerder beloond gedrag ineens genegeerd wordt.
Het is alsof de hond denkt: “Hé, dit werkte altijd! Misschien moet ik gewoon nóg harder proberen.”
En dat klopt. Het is een leerproces. Als je op dat moment volhoudt met negeren, dooft het gedrag uiteindelijk uit. Maar wat als we dit principe nu eens omdraaien?
Extinction burst als motor voor motivatie
Laten we het voorbeeld nemen van volgtraining. Je hebt een hond die netjes naast je loopt en gewend is om regelmatig beloond te worden, bijvoorbeeld elke vijf stappen. In de uitbouwfase van je training ga je die beloning uitstellen. Je vraagt meer: langere stukken volgen, meer focus, meer zelfbeheersing.
En dan gebeurt er iets interessants.
De hond merkt dat de beloning niet komt op het vertrouwde moment. In plaats van afhaken, zie je vaak dat hij juist méér inzet toont. Hij gaat strakker lopen, kijkt intenser omhoog, zijn lichaamstaal straalt: “Kom op, ik doe mijn best! Waar blijft mijn beloning?”
Dit is een positieve variant van de extinction burst. Geen frustratie die leidt tot ongewenst gedrag, maar een verhoogde motivatie om het gewenste gedrag te blijven tonen. En als jij dan op dat piekmoment krachtig beloont, met voer, stem, speeltje of een jackpot, dan gebeurt er iets essentieels.
Je beloont niet alleen het gedrag, maar ook de emotionele drive erachter. De hond leert: “Als ik écht mijn best doe, komt die beloning alsnog. En hoe!”
Een herkenbare vergelijking voor mensen
Vergelijk het met iets alledaags: je bent gewend dat je vaatwasser aangaat zodra je op de knop drukt. Dat is jouw dagelijkse beloning, het apparaat reageert zoals verwacht. Maar stel dat hij ineens niet meer aangaat. Wat doe je dan? Je drukt nog een keer. Misschien wat harder. Misschien meerdere keren. Je probeert het op verschillende manieren. En als hij dan ineens wél aangaat, voelt dat als een bevestiging: blijkbaar moet je gewoon wat beter je best doen om hem aan te krijgen.
Dat is precies wat er bij de hond gebeurt. De beloning blijft even uit, maar de inzet stijgt. En als je dan beloont, bevestig je dat die verhoogde inzet de juiste keuze was.
Ook zichtbaar bij reddingshonden
Dit principe zie je ook terug bij het aanleren van blafgedrag bij het slachtoffer bij reddingshonden. In de opbouwfase leert de hond dat blaffen bij het slachtoffer een beloning oplevert, vaak in de vorm van spel of voer. Maar op een gegeven moment stel je die beloning uit. De hond blaft, maar er komt niets. Wat gebeurt er dan? Veel honden gaan harder blaffen, sneller achter elkaar, of met meer intensiteit. Ze proberen het gedrag uit te breiden in de hoop alsnog beloond te worden.
En precies dát moment is goud waard. Als je dan beloont, leert de hond: “Als ik volhoud en mijn inzet verhoog, komt de beloning alsnog.” Je versterkt daarmee niet alleen het gedrag, maar ook de motivatie en het doorzettingsvermogen van de hond in een werksituatie.
Wat leert de hond?
- Volhouden loont, zelfs als het even duurt.
- Verlangen naar beloning versterkt gedrag.
- Emotionele waarde van het gedrag groeit.
- Frustratie wordt omgezet in motivatie.
Praktische toepassing in je training
Gebruik deze piekmomenten bewust. Beloon niet alleen het gedrag, maar ook de energie en intentie waarmee het wordt uitgevoerd. Dit maakt je training niet alleen effectiever, maar ook leuker, voor jou én je hond.
En net zoals je bij blaffen voor aandacht leert om niet toe te geven tijdens een extinction burst, leer je bij volgen of bij het slachtoffer blaffen om juist wél toe te geven op het juiste moment. Dat is het verschil tussen uitdoven en uitbouwen.
Tip voor jou als trainer of hondeneigenaar
Herken dit principe in je eigen training of in die van je hond. Frustratie is niet per definitie negatief, mits goed begeleid, kan het juist leiden tot meer inzet en motivatie. Laat je hond zien dat volhouden loont. En als hij op dat piekmoment zijn best doet, straalt, en het gedrag met volle overtuiging laat zien, wees dan niet zuinig met je beloning. Dat is het moment waarop je gedrag niet alleen bevestigt, maar verdiept.
Stappenplan: blafgedrag bij reddingshonden versterken met beloningsuitstel
Doel: De hond leert dat volhouden en verhoogde inzet bij het blaffen leidt tot beloning, ook als die beloning niet direct volgt.
Stap 1: Basisgedrag bevestigen
Leer de hond te blaffen op zijn beloning en beloon direct na een paar seconden blaffen. Dit bevestigt het verband tussen blaffen en beloning.
Stap 2: Beloning uitstellen
Laat de hond iets langer blaffen zonder direct te belonen. Observeer of hij:
- harder gaat blaffen,
- sneller achter elkaar blaft,
- meer intensiteit toont.
Stap 3: Beloon op het piekmoment
Zodra je ziet dat de hond zijn inzet verhoogt, geef je een krachtige beloning. Dit kan een speeltje zijn, een voerspel, of een enthousiaste stembeloning. Je bevestigt hiermee niet alleen het gedrag, maar ook de motivatie erachter.
Stap 4: Herhalen met variatie
Herhaal de oefening met wisselende beloningsmomenten. Hierdoor leert de hond dat volhouden altijd loont, ook als de timing verschilt.
Tips voor timing van beloning
1. Observeer de emotie achter het gedrag
Let niet alleen op het blaffen zelf, maar op de manier waarop de hond het doet. Is er focus, drive, overtuiging? Dat is het moment waarop je wilt belonen.
2. Beloon op het hoogtepunt van inzet
Wacht tot de hond zijn maximale inzet toont. Dit versterkt niet alleen het gedrag, maar ook zijn geloof in het effect ervan.
3. Voorkom afhaken
Stel de beloning niet zó lang uit dat de hond stopt met blaffen of onzeker wordt. Bouw het uitstel geleidelijk op.
4. Gebruik variatie in beloningsvorm
Een speeltje, voer, stem, of een combinatie daarvan. Wissel af, zodat de hond gemotiveerd blijft en de beloning emotioneel waardevol blijft.
5. Stop op een moment dat de hond nog gemotiveerd is, ook als het niet lukt
In een goed opgebouwde training met kleine stappen mag je altijd stoppen, ook als het gedrag niet volledig lukt. Juist op het moment dat de hond nog gemotiveerd is, blijft de oefening leerzaam en waardevol. Motivatie betekent niet per se succes; het kan ook zichtbaar zijn in de inzet, het blijven proberen, het zoeken naar oplossingen.
Vergelijk het met iets wat jij zelf heel graag af wilt maken, maar waar je nét niet aan toe komt door tijdgebrek. Je blijft erin hangen, je denkt erover na, je wilt het afmaken. Diezelfde drive zie je bij honden: ze kennen geen klok, maar ze voelen wel dat ze moeten stoppen terwijl ze nog willen doorgaan. Dat moment is krachtig. Het houdt de oefening interessant, versterkt het verlangen naar succes, en maakt dat de hond de volgende keer met nog meer inzet begint.
Tot slot
Gedrag trainen is meer dan alleen het aanleren van een handeling. Het is het begeleiden van een leerproces waarin motivatie, timing en emotie samenkomen.
Durf dus te stoppen terwijl het nog interessant is. Niet omdat het perfect ging, maar omdat de hond nog wil. Zo houd je het leerproces levend, en bouw je aan een hond die niet alleen weet wat hij moet doen, maar er ook met overtuiging voor gaat.
➡️
In een volgende blog: Wanneer geen beloning juist leerzaam is: correctie in werkhondentraining
Reactie plaatsen
Reacties